Η χρονικά περιορισμένη διατροφή περιλαμβάνει έναν κανονικό, 24ωρο κύκλο φαγητού και νηστείας με τα γεύματα και τα υγρά που καταναλώνονται να περιορίζονται αυστηρά μέσα σε ένα χρονικό παράθυρο 8-10 ώρες κάθε μέρα. Η χρονικά περιορισμένη διατροφή είναι μια μορφή διαλείπουσας νηστείας στην οποία οι άνθρωποι μπορούν να τρώνε ό, τι θέλουν κατά τη διάρκεια μιας καθορισμένης περιόδου, αλλά πρέπει να νηστεύουν για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το πρωτόκολλο της χρονικά περιορισμένης διατροφής βελτιώνει την υγεία και την ευημερία ενισχύοντας τον φυσικό καθημερινό κύκλο ανάπαυσης και δραστηριότητας του σώματος. Παρόλα αυτά δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητός ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από την χρονικά περιορισμένη διατροφή.

Χρονικά περιορισμένη διατροφή: Ποια είναι τα οφέλη της;

Μια ανασκόπηση της έρευνας μέσα στο 2022 σημειώνει ότι μελέτες σε ανθρώπους υποδηλώνουν ότι τα οφέλη για την υγεία της χρονικά περιορισμένης διατροφής περιλαμβάνουν βελτιώσεις στην παχυσαρκία, τον διαβήτη και τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Η διατροφή αυτή μπορεί επίσης να βελτιώσει τον ύπνο και την ψυχική υγεία. Επιπλέον, μια άλλη πρόσφατη μελέτη σε ποντίκια διαπίστωσε ότι το συγκεκριμένο μοτίβο διατροφής μπορεί να έχει ακόμη και αντικαρκινικά αποτελέσματα. Tα οφέλη της χρονικά περιορισμένης διατροφής για την υγεία σε σύγκριση με την κατανάλωση τροφής οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της ημέρας φαίνεται να ισχύουν ανεξάρτητα από τις συνολικές θερμίδες ή τα είδη τροφίμων που καταναλώνονται.

Η χρονικά περιορισμένη σίτιση αλλάζει τη γονιδιακή έκφραση

Μελέτη σε ποντίκια προσπάθησε να εστιάσει στις αλλαγές που μπορεί να συμβαίνουν σε επίπεδο έκφρασης γονιδίων λόγω της χρονικά περιορισμένης διατροφής. Κατά την μελέτη οι εερευνητές επέτρεψαν σε μια ομάδα ποντικών να τρώνε όποτε ήθελαν, ενώ σε μια δεύτερη ομάδα να έχει πρόσβαση σε φαγητό μόνο κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 9 ωρών. Και οι δύο ομάδες τρέφονταν με μία διατροφή δυτικού μοτίβου και κατανάλωναν συνολικά τον ίδιο αριθμό θερμίδων. Μετά από 7 εβδομάδες, οι ερευνητές πήραν δείγματα από 22 όργανα και περιοχές του εγκεφάλου κάθε 2 ώρες σε διάστημα 24 ωρών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, σε σύγκριση με την ομάδαπου έτρωγε ελεύθερα,η χρονικά περιορισμένη διατροφή άλλαξε τη συνολική γονιδιακή έκφραση (τον ρυθμό με τον οποίο τα γονίδια παράγουν πρωτεΐνες) περίπου του 80% όλων των γονιδίων στα ποντίκια.

Επιδράσεις στους κιρκάδιους ρυθμούς

Η χρονικά περιορισμένη διατροφή επηρέασε τις καθημερινές διακυμάνσεις στη γονιδιακή έκφραση σε όλους τους ιστούς που μελετήθηκαν στην παραπάνω μελέτη σε ποντίκια. Αυτό ενίσχυσε τους κιρκάδιους ρυθμούς του σώματος, οι οποίοι είναι οι φυσικοί κύκλοι ανάπαυσης και δραστηριότητας. Επιπλέον διαπιστώθηκε ότι η χρονικά περιορισμένη διατροφή συγχρονίζει τους κιρκάδιους ρυθμούς σε δύο περιόδους: μία κατά τη διάρκεια της νηστείας και μία αμέσως μετά την λήψη τροφής. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στο σώμα να συντονίζει διαφορετικές διαδικασίες. Επιπλέον είναι ενδιαφέρον ότι από τα αποτελέσματα της μελέτης φάνηκε πως η χρονικά περιορισμένη διατροφή μείωσε τη δραστηριότητα των γονιδίων που παίζουν ρόλο στη φλεγμονή και αύξησε τη δραστηριότητα εκείνων που εμπλέκονται στην αυτοφαγία, δηλαδή την ανακύκλωση παλαιών και κατεστραμμένων κυτταρικών τμημάτων. Η αυξημένη αυτοφαγία (μόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου νηστείας) είναι γνωστό ότι βελτιώνει την υγεία με την πρόληψη και τη διαχείριση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία και την αύξηση της υγείας. Από προηγούμενες μελέτες έχει φανεί ότι η αυξημένη φλεγμονή και η μειωμένη αυτοφαγία είναι αναγνωρισμένα χαρακτηριστικά της βιολογικής γήρανσης.

Πιθανά οφέλη για τους εργαζόμενους σε βάρδιες

Αν και η εργασία σε βάρδιες είναι αναπόφευκτη για πολλούς ανθρώπους, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη, καρδιακών παθήσεων και καρκίνου ως αποτέλεσμα διαταραχών στους κιρκάδιους ρυθμούς του σώματος. Θεωρητικά, η χρονικά περιορισμένη διατροφή θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκατάσταση αυτών των ρυθμών και στην ενίσχυση της υγείας και της ευημερίας των εργαζομένων. Σε μια πρόσφατη κλινική δοκιμή διαπιστώθηκε ότι μία χρονικά περιορισμένη διατροφή βελτίωσε την σωματική και ψυχική υγεία των πυροσβεστών που εργάζονται τακτικές 24ωρες βάρδιες. Ωστόσο, αυτό το είδος διατροφής είναι πιθανό να είναι ευεργετικό για όλους και όχι μόνο σε άτομα που δουλεύουν σε βάρδιες

Τα οφέλη της χρονικά περιορισμένης διατροφής στον άνθρωπο: Ένας τομέας συνεχούς έρευνας

Η χρονικά περιορισμένη διατροφή είναι γνωστό ότι βελτιώνει το μικροβίωμα του εντέρου, την υγεία του ήπατος, τη ρύθμιση της γλυκόζης, τη λειτουργία των μυών (αυξημένη ικανότητα αντοχής), την ποιότητα του ύπνου, τη γνωστική λειτουργία και την ανθεκτικότητα έναντι μολυσματικών ασθενειών. Ως εκ τούτου, συμβάλει στο να παραμείνουν τα άτομα υγιεί και να επιτύχουν τη μέγιστη σωματική και συναισθηματική τους απόδοση.

Υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες που διενεργούνται σχετικά με τα οφέλη της χρονικά περιορισμένης, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 150 μελετών που εξετάζουν τις επιδράσεις αυτής σε ασθένειες όπως:

• υπερβολικό σωματικό βάρος
• διαβήτη τύπου 2
• υπέρταση
• υψηλή χοληστερόλη
• καρδιακές παθήσεις
• καρκίνος

Περιορισμοί στην χρονικά περιορισμένης διατροφή χρησιμοποιώντας μοντέλα ποντικιών

Αρχικά τα ποντίκια είναι νυχτόβια ζώα τα οποία τρέφονται τη νύχτα. Το γεγονός αυτό μπορεί να περιορίσει την εφαρμογή των ευρημάτων στον άνθρωπο. Παρόλα αυτά το όφελος που παρατηρείται στα ποντίκια ως αποτέλεσμα της χρονικά περιορισμένης διατροφής φαίνεται να πραγματοποιείται και στους ανθρώπους. Ωστόσο, τα στοιχεία βρίσκονται ακόμη στα πολύ πρώιμα στάδια, υποστηριζόμενα κυρίως από μικρές αλλά πολλά υποσχόμενες δοκιμές. Μεγαλύτερες μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη και θα πρέπει να διεξαχθούν για την εξαγωγή περισσότερων συμπερασμάτων.

Iωάννης Παπαφίλης

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Επιστημονικός Σύμβουλος Ευρωστίας