Τα τρόφιμα χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες, όσον αφορά τη διάρκεια ζωής τους και τις συνθήκες αποθήκευσής τους, στα ευπαθή και τα μη ευπαθή. Τα μη ευπαθή τρόφιμα μπορούν να διατηρηθούν στο ντουλάπι σας για μήνες χωρίς να παρουσιάσουν κανενός είδους αλλοίωση, ενώ από την άλλη τα ευπαθή έχουν μικρή διάρκεια ζωής, ακόμη και μετά την αποθήκευσή τους στο ψυγείο. 

Αν και τις περισσότερες φορές είναι ξεκάθαρο πότε ένα τρόφιμο θεωρείται ευπαθές, όπως για παράδειγμα ότι το ωμό κρέας πρέπει να αποθηκεύεται στο ψυγείο, ενώ τα κονσερβοποιημένα προϊόντα δεν χρειάζεται να διατηρούνται στο ψυγείο, αλλά στο ντουλάπι της κουζίνας. Ωστόσο, κάποιες φορές δεν είναι τόσο απλός ο διαχωρισμός.

Και σε αυτό το σημείο είναι που πρέπει να γνωρίζετε περισσότερα τόσο για τα ευπαθή όσο και τα μη ευπαθή τρόφιμα, για τη σωστή και ασφαλή αποθήκευση και των δύο αυτών κατηγοριών τροφίμων.

Ευπαθή έναντι μη ευπαθών τροφίμων

Με απλά λόγια, τα ευπαθή τρόφιμα είναι αυτά που αλλοιώνονται ή χαλάνε γρήγορα εάν δεν αποθηκεύονται στη σωστή θερμοκρασία, ενώ τα μη ευπαθή τρόφιμα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και είναι δυνατή η αποθήκευσή τους και σε θερμοκρασία δωματίου.

Τι σημαίνει ο όρος ευπαθή τρόφιμα;

Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA), τα ευπαθή τρόφιμα αλλοιώνονται, αποσυντίθενται ή γίνονται επικίνδυνα για κατανάλωση, εκτός εάν τα τοποθετηθούν στο ψυγείο στους (4°C) ή καταψυχθούν στους (-17°C).

Παραδείγματα ευπαθών τροφίμων:

• κρέας
• πουλερικά
• ψάρι
• αυγά
• γαλακτοκομικά προϊόντα
• έτοιμα γεύματα (μαγειρεμένα)
• οποιοδήποτε φρούτο ή λαχανικό έχει κοπεί

Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά θεωρούνται επίσης ευπαθή, καθώς λίγα από αυτά μπορούν να αποθηκευτούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε θερμοκρασία δωματίου. Τα περισσότερα προϊόντα θα διαρκέσουν από μερικές ημέρες έως μερικές εβδομάδες και θα πρέπει να διατηρούνται στο ψυγείο.

Τι σημαίνει ο όρος μη ευπαθή τρόφιμα;

Τα μη ευπαθή τρόφιμα μπορούν να αποθηκεύονται με ασφάλεια για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε θερμοκρασία δωματίου χωρίς να αλλοιώνονται ή να αποσυντίθενται.

Παραδείγματα μη ευπαθών τροφίμων:

• κονσερβοποιημένα τρόφιμα
• ρύζι
• ζυμαρικά
• αλεύρι
• ζάχαρη
• μπαχαρικά
• έλαια
• επεξεργασμένα τρόφιμα σε σφραγισμένες συσκευασίες

Γιατί πρέπει να διατηρούνται κρύα τα ευπαθή τρόφιμα;

Η διατήρηση των ευπαθών τροφίμων σε χαμηλή θερμοκρασία επιβραδύνει την ανάπτυξη των βακτηρίων και διατηρεί τα τρόφιμα ασφαλή για κατανάλωση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ποια είδη βακτηρίων αναπτύσσονται στα ευπαθή τρόφιμα;

• Τα παθογόνα βακτήρια, τα οποία αν και δεν επιφέρουν αλλαγές στη γεύση, την οσμή και την εμφάνιση, μπορούν να προκαλέσουν τροφιμογενή νοσήματα, με την κατανάλωσή τους. Παραδείγματα παθογόνων βακτηρίων είναι το E. coli , η Salmonella και η Listeria . Αυτά τα βακτήρια αναπτύσσονται γρήγορα σε θερμοκρασία δωματίου, ενώ η ψύξη των τροφίμων επιβραδύνει σημαντικά την ανάπτυξή τους.

• Τα βακτήρια που προκαλούν αλλοίωση, τα οποία δεν θεωρούνται επιβλαβή και δεν προκαλούν τροφιμογενή νοσήματα, αλλά η παρουσία τους μπορεί να υποβαθμίσει τη γεύση, την οσμή και την εμφάνιση του τροφίμου, γεγονός που μπορεί να είναι δυσάρεστο. Η ψύξη επιβραδύνει την ανάπτυξη των αλλοιογόνων βακτηρίων, αν και εξακολουθούν να αναπτύσσονται.

Ποια η κατάλληλη θερμοκρασία αποθήκευσης ευπαθών τροφίμων;

Τα ευπαθή τρόφιμα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο σε θερμοκρασία 4°C ή χαμηλότερη, καθώς τα περισσότερα βακτήρια που προκαλούν τροφιμογενή νοσήματα αναπτύσσονται ταχύτερα σε θερμοκρασίες μεταξύ 4 έως 60°C. Αυτό το εύρος θερμοκρασίας αναφέρεται συνήθως ως επικίνδυνη θερμοκρασιακή ζώνη, καθώς τα βακτήρια μπορούν να διπλασιαστούν σε αριθμό σε μόλις 20 λεπτά.

Για το λόγο αυτό, τα ευπαθή τρόφιμα όπως το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, τα μαγειρεμένα και κομμένα τρόφιμα δεν πρέπει ποτέ να διατηρούνται στην επικίνδυνη θερμοκρασιακή ζώνη για περισσότερο από δύο ώρες.

Όταν τα τρόφιμα καταψύχονται (-17°C), τα μόρια επιβραδύνονται τόσο πολύ που είναι αδύνατη η ανάπτυξη των βακτηρίων. Ωστόσο, μόλις τα τρόφιμα αποψύχονται τα ήδη υπάρχοντα βακτήρια θα αρχίσουν να αναπτύσσονται ξανά . Και ενώ τα τρόφιμα μπορούν να καταψυχθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς κάποιο κίνδυνο για την ασφάλεια, η ποιότητα των κατεψυγμένων τροφίμων επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. 

Γιατί τα μη ευπαθή τρόφιμα δεν αλλοιώνονται τόσο σύντομα;

Η θερμοκρασία δεν αποτελεί το μοναδικό παράγοντα από τον οποίο εξαρτάται η αλλοίωση των τροφίμων. Άλλοι παράγοντες είναι η υγρασία, η συγκέντρωση οξυγόνου, και η οξύτητα. Τα μη ευπαθή τρόφιμα, ανάλογα το είδος τους παρουσιάζουν ορισμένα ή ένα συνδυασμό αυτών των χαρακτηριστικών, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η αλλοίωσή τους. Για παράδειγμα, τα κράκερ, έχουν ελάχιστη υγρασία, το τουρσί παρουσιάζει μεγάλη οξύτητα και μία σφραγισμένη συσκευασία υπό κενό αφαιρεί το οξυγόνο, σε σημείο όπου η ανάπτυξη μικροοργανισμών καθίσταται αδύνατη.

Συμβουλές 

• Όταν αγοράζετε ευπαθή τρόφιμα, φροντίστε να τα βάζετε στο ψυγείο εντός 2 ωρών ή 1 ώρας εάν η εξωτερική θερμοκρασία ξεπερνά τους 32 °C.
• Κρατήστε το ωμό κρέας, τα πουλερικά, τα θαλασσινά και τα αυγά ξεχωριστά από όλα τα άλλα  τρόφιμα, κατά προτίμηση στο κάτω ράφι του ψυγείου, για να αποφύγετε πιθανή μόλυνση.
• Η αποθήκευση ευπαθών τροφίμων στη σωστή θερμοκρασία στο ψυγείο και τον καταψύκτη μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη βακτηρίων. Επιπλέον, το σωστό μαγείρεμα εξουδετερώνει επιβλαβή βακτήρια.

• Είναι σημαντικό να διατηρείτε τα ευπαθή τρόφιμα σε θερμοκρασία μεγαλύτερη από 60°C ή μικρότερη από 4°C για να αποτρέψετε την ανάπτυξη επιβλαβών παθογόνων.
• Επιλέξτε γυάλινα ή πλαστικά δοχεία αποθήκευσης που σφραγίζουν καλά για να διατηρήσετε καλύτερα τα μαγειρεμένα γεύματα στο ψυγείο ή την κατάψυξη.
• Τα ευπαθή τρόφιμα καλό είναι να μην τοποθετούνται στην πόρτα του ψυγείου.

Ποιοι κανόνες ισχύουν κατά τη μεταχείριση ενός γεύματος μετά την παρασκευή του;

• Άμεση κατανάλωση ή ψύξη (έως 2 ώρες από την παρασκευή του)
• Κατανάλωση, όχι ψύξη (2-4 ώρες από την παρασκευή του)
• Απόρριψη (> 4 ώρες από την παρασκευή του)

Προσοχή, δεν πρέπει να γίνεται επαναθέρμανση, τροφίμων (κυρίως κρέατος ή ρυζιού) παραπάνω από μία φορά, διαφορετικά ενέχεται κίνδυνος παραγωγής τοξινών από τους μικροοργανισμούς!

Κατά μέσο όρο, τα μαγειρεμένα γεύματα μπορούν να διατηρηθούν στο ψυγείο για 3-4 ημέρες ή να καταψυχθούν για 3-4 μήνες.

Πώς θα πρέπει να πλένετε τα χέρια σας, πριν την επαφή με τρόφιμα;

• Βρέχετε τα χέρια σας 
• Εφαρμόζετε το σαπούνι
• Σαπουνίζετε πολύ καλά για τουλάχιστον 20΄΄
• Ξεπλένετε
• Στεγνώνετε πολύ καλά με καθαρή πετσέτα

Πηγή άρθρου: https://www.healthline.com/nutrition/perishable-food

Το άρθρο γράφτηκε από την Ανθούλα Διακουμή

Διατροφολόγος-Επισημονικός συνεργάτης προγραμμάτων προαγωγής υγείας Ευρωστία